زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

حسن بن خالد حازمی




حازِمی، حسن بن خالد، فقیه ، ادیب و صاحب منصب در منطقه یمن است.


۱ - تولد


وی در ۱۱۸۸
[۱] محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۳، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
یا ۱۱۷۰
[۲] صدیق حسن خان، التّاج المُکَلَّل من جواهر مآثر الطّراز الآخر و الاوّل، ج۱، ص۲۶۴، چاپ ابراهیم شمس الدین، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
[۳] عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
در هجرة ضَمَد واقع در عسیر به دنیا آمد.

۲ - نسب


حازمی از اعقاب امام حسن مجتبی علیهالسلام و از طایفه حَوازِمه به شمار می‌رود.
[۴] محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۳، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.

در عصر او مدارس دینی پررونق بود.
[۵] محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.


۳ - تحصیلات


وی نزد استادانی چون قاضی احمد بن عبداللّه ضَمَدی تهامی درس خواند و در زمانی کوتاه، در تفسیر و حدیث و فقه صاحبنظر شد، ولی پس از مدتی فقط به قرآن و حدیث پرداخت.
[۶] محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۳، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.


۴ - اعتقاد به حرمت تقلید


حازمی به حرمت تقلید معتقد بود و رسالهای در این باره تألیف کرد.
به نظر او، عامه مردم، همانند صحابیان در صدر اسلام ، امکان دستیابی به احکام شرعی را دارند و ازاینرو، مردم را از آموزش فقه تمام مذاهب اسلامی منع می‌کرد.
این امر به مخالفت طرفداران تقلید و عالمان معاصر با وی انجامید.
[۷] صدیق حسن خان، التّاج المُکَلَّل من جواهر مآثر الطّراز الآخر و الاوّل، ج۱، ص۲۶۴، چاپ ابراهیم شمس الدین، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
[۸] عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۹] محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.


۵ - شرح حال


حازمی وزیر و مشاور حاکم عسیر، حمود بن محمود، شد تا جاییکه حمود کارهای خود را غالبآ با مشورت وی انجام می‌داد.
[۱۰] عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۱۱] محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.

حازمی همچنین امیر منطقه صبیا و فرمانده لشکر و متولی جنگ گردید و حدود شرعی را خود مستقلا اجرا می‌کرد.
[۱۲] عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۱۳] فؤاد حمزه، قلب جزیرة العرب، ج۱، ص۳۵۹، ریاض ۱۳۸۸/۱۹۶۸.

او در بیش از بیست جنگ شرکت کرد و شجاعت بسیاری از خود نشان داد
[۱۴] محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
و حتی بعد از فوت حمود بن محمد و اسارت فرزندش احمد بن حمود در جنگ با ترکان عثمانی ، دست از جنگ برنداشت.

۶ - وفات


وی، بهرغم پیروزیهای نخستین، سرانجام به دست نیروهای عثمانی در ۱۲۳۴ یا ۱۲۳۵ در محلی به نام شَکّر در سَراة کشته شد.
[۱۵] صدیق حسن خان، التّاج المُکَلَّل من جواهر مآثر الطّراز الآخر و الاوّل، ج۱، ص۲۶۴، چاپ ابراهیم شمس الدین، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
[۱۶] عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵ا، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۱۷] محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۶ـ۳۲۷، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.


۷ - دیگر آثار


از دیگر آثار حازمی است: رسالهای فقهی درباره واجب نبودنِ جَهْر (آشکار خواندن) بسم اللّه در نمازهای جهریه؛ رساله قوت القلوب بمنفعة توحید علّام الغیوب، درباره توحید عملی و رد عقاید عامه مردم که منافی با توحید در عبادت است؛ شرحی ناتمام بر منظومه حدیثی عمدةالاحکام، اثر عبداللّه بن محمد امیر؛ نثرالدرر، که شرحی است بر منظومه محمدسعید سفر، عالم مدینه؛ مجموعهای از محاورات و مناظرات او با عالمان؛ و مجموعه اشعار ، از جمله قصیدهای در مدح شریف حمود.
[۱۸] محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴ـ۳۲۶، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
[۱۹] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۱۸۹، بیروت ۱۹۹۹.


۸ - فهرست منابع


(۱) عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
(۲) محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
(۳) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۹۹.
(۴) صدیق حسن خان، التّاج المُکَلَّل من جواهر مآثر الطّراز الآخر و الاوّل، چاپ ابراهیم شمس الدین، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
(۵) فؤاد حمزه، قلب جزیرة العرب، ریاض ۱۳۸۸/۱۹۶۸.

۹ - پانویس

 
۱. ↑ محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۳، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
۲. ↑ صدیق حسن خان، التّاج المُکَلَّل من جواهر مآثر الطّراز الآخر و الاوّل، ج۱، ص۲۶۴، چاپ ابراهیم شمس الدین، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
۳. ↑ عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
۴. ↑ محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۳، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
۵. ↑ محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
۶. ↑ محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۳، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
۷. ↑ صدیق حسن خان، التّاج المُکَلَّل من جواهر مآثر الطّراز الآخر و الاوّل، ج۱، ص۲۶۴، چاپ ابراهیم شمس الدین، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
۸. ↑ عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
۹. ↑ محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
۱۰. ↑ عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
۱۱. ↑ محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
۱۲. ↑ عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
۱۳. ↑ فؤاد حمزه، قلب جزیرة العرب، ج۱، ص۳۵۹، ریاض ۱۳۸۸/۱۹۶۸.
۱۴. ↑ محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
۱۵. ↑ صدیق حسن خان، التّاج المُکَلَّل من جواهر مآثر الطّراز الآخر و الاوّل، ج۱، ص۲۶۴، چاپ ابراهیم شمس الدین، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
۱۶. ↑ عبدالرزاق بن حسن بیطار، حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر، ج۱، ص۴۸۵ا، چاپ محمد بهجة بیطار، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
۱۷. ↑ محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۶ـ۳۲۷، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
۱۸. ↑ محمد زباره یمنی، نیل الوَطَر من تراجم رجال الیمن فی القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۲۴ـ۳۲۶، (قاهره) ۱۳۴۸ـ۱۳۵۰، چاپ افست صنعا.
۱۹. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۱۸۹، بیروت ۱۹۹۹.


۱۰ - منبع

دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حسن بن خالد حازمی»، شماره۵۶۹۷.    


رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن دوازدهم




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.